Tinh Thần Của Thánh Phanxicô Thành Assisi Trong Tông Huấn Laudate Deum

Trong Tông huấn Laudate Deum (Hãy Ngợi Khen Thiên Chúa), Đức Thánh Cha Phanxicô đã truyền tải tinh thần của Thánh Phanxicô thành Assisi, vị thánh được yêu mến vì sự gắn kết mật thiết với thiên nhiên, lòng khiêm nhường sâu sắc và cam kết vì hòa bình. Văn kiện này xây dựng trên nền tảng được đặt ra bởi Laudato Si’, thông điệp về việc Chăm Sóc Ngôi Nhà Chung, và phản ánh cách các giá trị của Thánh Phanxicô cộng hưởng với những thách thức cấp bách về môi trường và xã hội ngày nay. Bằng cách khám phá tinh thần của Thánh Phanxicô thành Assisi trong Laudate Deum, chúng ta có thể hiểu cách Đức Thánh Cha Phanxicô tiếp tục di sản của Poverello thành Assisi (Người Nghèo của thành Assisi), người đóng vai trò là biểu tượng trường tồn của việc quản lý sinh thái, phẩm giá con người và sự kết nối của mọi sự sống.

1. Nhận thức về sinh thái và chăm sóc công trình sáng tạo

Thánh Phanxicô thành Assisi nổi tiếng nhất với tình yêu của ngài dành cho các loài thụ tạo, coi thiên nhiên là biểu hiện của vẻ đẹp và sự hiện diện của Thiên Chúa. Trong Bài Ca Tạo Tật, Thánh Phanxicô ca ngợi Anh Mặt trời, Chị Mặt trăng và mọi thành phần khác của thiên nhiên, thừa nhận chúng là một phần của Đấng Tạo Hóa. Sự tôn trọng sâu sắc này đối với môi trường được phản ánh trong Laudate Deum, nhấn mạnh tính cấp thiết của việc giải quyết vấn đề biến đổi khí hậu, mất đa dạng sinh học và cạn kiệt tài nguyên thiên nhiên.

Đức Thánh Cha Phanxicô, lấy cảm hứng từ tinh thần của Thánh Phanxicô thành Assisi, kêu gọi các tín hữu và cộng đồng toàn cầu nhận ra rằng việc chăm sóc Ngôi Nhà Chung không chỉ là vấn đề môi trường hay chính trị mà còn là mệnh lệnh đạo đức và tinh thần. Ngài viết, “Chúng ta phải nhớ rằng con người là một phần của thiên nhiên và chúng ta không thể phớt lờ tiếng kêu của Trái đất” (Laudate Deum). Điều này phản ánh niềm tin của Thánh Phanxicô rằng mọi tạo vật đều có mối liên hệ với nhau và ơn gọi của nhân loại là sống hòa hợp trong thế giới tự nhiên, bảo vệ và nuôi dưỡng nó như những người quản lý.

2. Sự giản dị và khiêm nhường để đáp lại chủ nghĩa tiêu dùng

Sự giản dị và khiêm nhường trong lối sống của Thánh Phanxicô thành Assisi là huyền thoại. Sinh ra trong một gia đình giàu có, ngài đã từ bỏ mọi của cải vật chất để sống trong cảnh nghèo khó và phục vụ người khác, thể hiện sự tách biệt triệt để khỏi chủ nghĩa tiêu dùng và chủ nghĩa vật chất (theo cách mà ngày nay chúng ta vẫn gọi). Đức Thánh Cha Phanxicô chỉ trích hệ thống kinh tế và tiêu dùng quá mức của thế giới hiện đại, coi trọng lợi nhuận hơn con người và hành tinh. Trong Laudate Deum, ngài nhấn mạnh rằng phát triển kinh tế không nên đánh đổi bằng người nghèo hoặc môi trường.

Việc Thánh Phanxicô từ chối của cải để ủng hộ sự giàu có về mặt tinh thần là một mô hình giải quyết các cuộc khủng hoảng bất bình đẳng và suy thoái môi trường đương đại. Lời khuyên răn của Đức Thánh Cha Phanxicô thách thức mô hình thống trị của các nền kinh tế thúc đẩy tiêu dùng, dẫn đến việc khai thác quá mức tài nguyên và đẩy người nghèo ra bên lề. Tinh thần của Thánh Phanxicô trong bối cảnh này kêu gọi chúng ta phải suy nghĩ lại về mối quan hệ của chúng ta với hàng hóa vật chất, nuôi dưỡng sự giản dị, sự hài lòng và tình liên đới với những người bị thiệt thòi. Đức Thánh Cha Phanxicô mời gọi chúng ta xem xét cách lựa chọn tiêu dùng của mình có thể góp phần hoặc giảm thiểu thiệt hại cho hành tinh như thế nào, khuyến khích một lối sống giản dị hơn, phản ánh sự khiêm nhường của Thánh Phanxicô.

3. Hòa bình và đối thoại trong thế giới phân mảnh

Thánh Phanxicô thành Assisi được biết đến với các sáng kiến hòa bình của mình, đáng chú ý nhất là chuyến đi đến Ai Cập để đối thoại với Quốc Vương trong các cuộc Thập Tự Chinh (năm 1219), ủng hộ hòa bình và sự hiểu biết giữa người theo đạo Kitô giáo và người Hồi giáo. Cuộc đời của ngài là minh chứng cho sức mạnh của đối thoại và hòa giải trong một thế giới bị chia rẽ bởi xung đột. Tinh thần xây dựng hòa bình này được phản ánh trong Laudate Deum, trong đó Đức Thánh Cha Phanxicô kêu gọi sự cộng tác và đoàn kết toàn cầu để giải quyết cuộc khủng hoảng môi trường. Ngài nhấn mạnh rằng việc vượt qua các thách thức sinh thái đòi hỏi một nỗ lực thống nhất vượt qua biên giới quốc gia, khác biệt tôn giáo và lợi ích kinh tế.

Đức Thánh Cha Phanxicô viết, “Tiếng kêu của Trái đất và tiếng kêu của người nghèo không thể bị im lặng. Tương lai của hành tinh chúng ta phụ thuộc vào việc xây dựng những cây cầu đối thoại và liên đới” (Laudate Deum). Giống như Thánh Phanxicô thành Assisi, Đức Thánh Cha Phanxicô hình dung một thế giới mà những khác biệt được gạt sang một bên để ủng hộ các mục tiêu chung, đặc biệt là bảo vệ hành tinh cho các thế hệ tương lai. Tinh thần đối thoại này, bắt nguồn từ sự tôn trọng lẫn nhau và tình yêu đối với tạo vật, đóng vai trò quan trọng trong việc vượt qua các chia rẽ chính trị và xã hội thường cản trở hành động bảo vệ môi trường hiệu quả.

4. Lựa chọn ưu tiên cho người nghèo

Cốt lõi của cả cuộc đời Thánh Phanxicô thành Assisi và thông điệp của Laudate Deum là lựa chọn ưu tiên cho người nghèo. Thánh Phanxicô đã sống liên đới với người nghèo và những người bị thiệt thòi, đồng cảm với những khó khăn của họ và phục vụ họ bằng lòng trắc ẩn. Trong Laudate Deum, Đức Thánh Cha Phanxicô liên tục nhấn mạnh đến tác động không cân xứng của sự suy thoái môi trường đối với người nghèo. Ngài lập luận rằng người nghèo phải chịu đựng nhiều nhất từ biến đổi khí hậu, mặc dù họ góp phần ít nhất vào nguyên nhân của nó. Đức Thánh Cha kêu gọi công lý sinh thái, trong đó nhu cầu của những người dễ bị tổn thương nhất được ưu tiên trong các nỗ lực giảm thiểu thiệt hại về môi trường.

Lời kêu gọi ưu tiên người nghèo này phản ánh lý tưởng của Đức Thánh Cha Phanxicô là phục vụ những người ở bên lề, nhận ra rằng sự chăm sóc thực sự cho tạo vật không thể tách rời khỏi sự chăm sóc cho nhân loại, đặc biệt là những người bị áp bức và bỏ qua. Đức Thánh Cha viết, “Những anh chị em nghèo nhất của chúng ta có một yêu cầu đặc biệt đối với lương tâm của chúng ta, vì họ thường là những người đầu tiên phải gánh chịu hậu quả của sự suy thoái môi trường” (Laudate Deum). Trong đó, tinh thần của Thánh Phanxicô thành Assisi tỏa sáng rực rỡ, thúc giục Giáo hội và thế giới xem người nghèo không phải là gánh nặng mà là một phần không thể thiếu của giải pháp.

5. Tầm nhìn tâm linh và toàn diện về cuộc sống

Cuối cùng, tầm nhìn toàn diện về cuộc sống của Thánh Phanxicô thành Assisi, nơi mọi loài thụ tạo đều là một phần của một gia đình duy nhất dưới sự bảo vệ của Thiên Chúa, được nhắc lại trong Laudate Deum. Đức Thánh Cha Phanxicô kêu gọi một sự hoán cải tâm linh, nơi các cá nhân và xã hội định hướng lại các ưu tiên của họ theo hướng vì lợi ích chung, nhận ra giá trị nội tại của mọi tạo vật. Tầm nhìn này không chỉ đòi hỏi các giải pháp kỹ thuật cho các vấn đề môi trường mà còn đòi hỏi sự biến đổi sâu sắc hơn về trái tim và khối óc. Cuộc đời của Thánh Phanxicô được đánh dấu bằng niềm vui tinh thần sâu sắc trong sự giản dị của cuộc sống hòa hợp với Thiên Chúa, với người khác và với tạo vật.

Đức Thánh Cha Phanxicô tiếp tục tầm nhìn này, kêu gọi một “sự hoán cải sinh thái” trong đó nhân loại nhận ra vị trí của mình trong công trình sáng tạo, không phải là những người cai trị mà là những người chăm sóc. Sự đổi mới tâm linh này là điều cần thiết để giải quyết nguyên nhân gốc rễ của cuộc khủng hoảng môi trường, nằm ở mối quan hệ hỗn loạn giữa nhân loại và trái đất. Theo cách này, tinh thần của Thánh Phanxicô thành Assisi trở thành kim chỉ nam cho Giáo hội toàn cầu và tất cả những người thiện chí khi họ hướng tới một tương lai được đánh dấu bằng tính bền vững, công lý và hòa bình.

Kết luận

Tinh thần của Thánh Phanxicô thành Assisi thấm nhuần Laudate Deum, hướng dẫn lời kêu gọi cấp bách của Đức Thánh Cha Phanxicô về nhận thức sinh thái, liên đới với người nghèo, cuộc sống giản dị và cam kết vì hòa bình và đối thoại. Khi thế giới phải đối mặt với những thách thức chưa từng có về môi trường, di sản của Thánh Phanxicô đưa ra một bản thiết kế vượt thời gian để sống hòa hợp với tạo hóa, đóng vai trò như một tiếng nói tiên tri kêu gọi nhân loại quay trở lại với một lối sống bền vững, công bằng và có nền tảng tâm linh hơn.

Lm. Micae Rua Trần Phạm Hoàng Gia Thi, SDB

Nguồn: THẾ GIỚI SALÊDIÊNG