"Liệu chúng ta có nên đặt tất cả hy vọng vào 'tiến bộ' không?"

Cuộc Cách mạng Công nghiệp đã mở ra một thời đại mới, nơi chúng ta được hứa hẹn rằng “tiến bộ” có thể mang lại hy vọng cho toàn bộ nhân loại.

Từ thế kỷ 19, nhiều người đã đặt toàn bộ hy vọng của mình vào lời hứa về sự tiến bộ này.

Ý tưởng về tiến bộ đã thấm nhuần vào mọi khía cạnh của cuộc sống, từ đổi mới kỹ thuật, những bước tiến trong y học cho đến các cuộc cách mạng chính trị.

Chúng ta dễ bị cuốn hút và đặt trọn niềm tin vào tương lai, vào tiềm năng của những phát minh mới có thể thay đổi toàn diện xã hội loài người.

Hy vọng hão huyền

Đức Giáo Hoàng Bênêđictô XVI đã suy tư về khái niệm hiện đại này trong thông điệp Spe Salvi của ngài, đồng thời cảnh báo về nguy cơ khi chúng ta đặt hy vọng quá mức vào những thành tựu của con người:

"Một lần nữa, chúng ta lại đối mặt với câu hỏi: đâu là điều chúng ta có thể hy vọng?... Trước tiên, chúng ta phải tự hỏi: tiến bộ thực sự có ý nghĩa gì; nó hứa hẹn điều gì và không thể hứa hẹn điều gì? Ngay từ thế kỷ 19, niềm tin vào tiến bộ đã bị chỉ trích. Sang thế kỷ 20, Theodor W. Adorno đã diễn đạt vấn đề này một cách gay gắt: ông nói rằng tiến bộ, nếu nhìn thẳng vào bản chất, chính là sự tiến triển từ chiếc ná bắn đá đến quả bom nguyên tử."

Mặc dù tiến bộ có thể mang lại những phát minh hữu ích, nhưng khi tách rời khỏi mục tiêu tối thượng, nó sẽ dẫn nhân loại đến sự hủy diệt.

Đức Giáo Hoàng Bênêđictô XVI nhấn mạnh rằng chúng ta không nên đặt quá nhiều hy vọng vào sự tiến bộ:

"Đây là một khía cạnh của tiến bộ mà chúng ta không thể bỏ qua. Nói cách khác, sự mơ hồ của tiến bộ trở nên rõ ràng. Không thể phủ nhận rằng nó mang đến những cơ hội mới để làm điều tốt, nhưng đồng thời cũng mở ra những khả năng đáng sợ để làm điều xấu - những khả năng trước đây chưa từng tồn tại. Tất cả chúng ta đều đã chứng kiến việc tiến bộ, khi rơi vào tay những kẻ xấu, có thể trở thành tiến bộ của sự tàn ác. Nếu tiến bộ kỹ thuật không đi đôi với sự trưởng thành đạo đức và phát triển nội tâm của con người (x. Eph 3:16; 2 Cor 4:16), thì nó không còn là tiến bộ thực sự mà trở thành mối đe dọa cho con người và thế giới."

Hy vọng thật sự

Hy vọng của chúng ta cần phải đặt nền tảng trước hết nơi Thiên Chúa, tin tưởng vào kế hoạch của Ngài và những lời hứa của Ngài. Chỉ khi dựa trên nền tảng đó, nhân loại mới có thể tiến bộ theo con đường đúng đắn.

Việc đặt toàn bộ niềm tin và hy vọng vào con người, nghĩ rằng chúng ta có thể đạt được tiến bộ vĩ đại mà không cần đến Thiên Chúa, là một sự lựa chọn sai lầm.

Tiến bộ không phải lúc nào cũng đồng nghĩa với điều tốt đẹp, và nếu nó tách rời khỏi Thiên Chúa, nó có thể trở thành mối đe dọa cho toàn thể nhân loại.

Tác giả: Philip Kosloski

Nguồn: Aleteia

Chuyển ngữ: Lm. Giuse Phan Hoàng Nguyễn, RCJ - Dòng Tông Đồ Ơn Gọi