“Trưởng thành” trong Tự thú của Thánh Augustinô

Trong tiếng Latinh, từ adultus có liên hệ với động từ adolescere, nghĩa là “lớn lên”, nhưng nó cũng bắt nguồn từ alere, nghĩa là “nuôi dưỡng” hoặc “cho ăn”.

Vậy, trưởng thành có nghĩa là gì? Đối với Augustinô, câu hỏi này không chỉ đơn thuần là đạt đến một độ tuổi hay giai đoạn cụ thể trong đời. Thay vào đó, nó chạm đến cốt lõi hành trình tâm linh và triết học của ông. Với ông, sự trưởng thành đích thực được đánh dấu bằng một quá trình hình thành nội tâm — một hành trình từ sự bất ổn của tuổi trẻ đến tầm vóc trọn vẹn của một con người trưởng thành về mặt tâm linh.

Hành trình này, như Augustinô trình bày trong Tự thú, không xoay quanh yếu tố sinh học, mà là việc uốn nắn đời sống nội tâm của một con người.

Hình thành cái tôi trưởng thành

Cách hiểu của Augustinô về sự trưởng thành gắn bó chặt chẽ với khái niệm formatio — quá trình trở nên trọn vẹn, ngay chính, và hoàn chỉnh. Đây không hẳn là sự trưởng thành về mặt thể chất hay tâm lý, mà trước hết là về mặt tinh thần.

Thật vậy, Augustinô thường sử dụng hình ảnh “được dựng đứng lên” (factus erectior — đứng thẳng, đúng nghĩa làm người) để mô tả hành trình trưởng thành của chính mình, đồng thời ông dùng từ grandius trong tiếng Latinh để diễn đạt không chỉ sự lớn lên về mặt thể chất, mà còn là sự xuất hiện của một cái tôi cao cả, có phần anh hùng, trưởng thành về tinh thần.

Đối với Augustinô, quá trình tiến đến sự trưởng thành là một hành trình liên tục. Nó không phải là một biến cố nhất thời, mà là chuỗi những lần tái sinh — một sự quay lưng không ngừng với những cám dỗ của thế gian, hướng tới sự ổn định trong Thiên Chúa.

Ý tưởng này được thể hiện rõ qua hình ảnh nước và các phòng tắm công cộng, từ những phòng tắm ở quê nhà Tagaste đến bể rửa tội. Chính tại những nơi như phòng tắm công cộng, Augustinô nói rằng ông lần đầu tiên cảm nhận được những rung động đầu đời của sự trưởng thành — thậm chí là khát khao xác thịt. Nhưng về sau, trong làn nước rửa tội, ông tìm được sự biến đổi sâu xa và bền vững hơn.

Đứng thẳng: Từ yếu đuối đến viên mãn

Ngôn ngữ của Augustinô về tuổi trưởng thành thường đặt trong sự tương phản giữa yếu đuối và sức mạnh, lỏng lẻo và đầy tràn. Đối với ông, trưởng thành là đứng thẳng một cách trọn vẹn — cả về thể xác lẫn tâm linh. Điều này thể hiện trong cảnh tượng nổi tiếng khi cha ông thấy dấu hiệu trưởng thành của con mình trong phòng tắm ở Tagaste và vui mừng vì mong muốn có cháu. Nhưng Augustinô gọi đó là một “sự trưởng thành sinh sản”, không phải là điều ông theo đuổi. Ông hướng đến sự trưởng thành tinh thần, được đánh dấu bởi phép rửa sau này — một trạng thái “đứng thẳng” sâu xa hơn, thoát khỏi gánh nặng của những đam mê và hoang mang tuổi trẻ.

Nuôi dưỡng linh hồn trưởng thành

Sự trưởng thành theo Augustinô còn được thể hiện qua sự thay đổi trong khẩu vị tinh thần — từ “sữa” của giáo huấn trẻ con đến “thức ăn đặc” của sự hiểu biết tâm linh trưởng thành. Hành trình triết học của ông được mô tả trong Tự thú như là quá trình học cách phân biệt giữa thực phẩm bổ dưỡng và rác rưởi — giữa cái có chất và cái phù phiếm.

Đây không hề là vấn đề sở thích ăn uống, mà là một chuyển biến hiện sinh sâu sắc — từ cuộc sống bị thúc đẩy bởi ham muốn thấp hèn đến một đời sống được khơi nguồn bởi những điều cao cả và vĩnh cửu hơn.

Như đã nói, từ adultus bắt nguồn từ adolescere (lớn lên), nhưng cũng liên hệ với alere (nuôi dưỡng). Hậu tố bị động -tus chỉ trạng thái đã được nuôi dưỡng hoặc đã đạt đến độ chín. Theo nghĩa này, một adultus không chỉ là người đã lớn lên, mà còn là người có thể tự nuôi dưỡng chính mình.

Điều này tương phản với từ infans, nghĩa là “không thể nói” và, theo nghĩa rộng, là không thể tự nuôi sống. Theo nhiều cách, điều này liên quan đến những gì con người có thể làm với cái miệng — hoặc là để ăn, hoặc là để nói một cách đúng đắn.

Augustinô khai thác lối chơi chữ này trong Tự thú, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc chuyển từ thời thơ ấu tinh thần, trạng thái phụ thuộc và non nớt, sang sự trưởng thành tinh thần, trạng thái tự lập và thấu hiểu. Đó là hành trình từ chỗ được nuôi dưỡng đến chỗ có thể nuôi dưỡng kẻ khác, cả về thể lý lẫn tinh thần.

Con người nội tâm — thước đo của sự trưởng thành

Cuối cùng, Augustinô liên kết tuổi trưởng thành với khái niệm “con người nội tâm” — một cái tôi bền bỉ vượt qua mọi biến đổi của cuộc đời, luôn hướng đến một hình thái tồn tại sâu sắc và vững chắc hơn. Cái tôi nội tâm này là một trạng thái tâm lý, đúng, nhưng cũng là trung tâm tồn tại của một con người — nơi ký ức và khát vọng cư ngụ, nơi sự trưởng thành đích thực bén rễ.

Tóm lại, trưởng thành theo Augustinô không phải là một trạng thái bất biến, mà là một quá trình không ngừng trở nên “grandius” — cao cả hơn, trọn vẹn hơn, đầy đủ hơn. Đó là hành trình từ xao lãng đến tập trung, từ phân tán đến hợp nhất, từ đơn thuần tồn tại đến thật sự sống. Với Augustinô, trở thành người trưởng thành là đứng vững trong nghĩa trọn vẹn nhất, được đặt nền trên tình yêu và tri thức về Thiên Chúa.

Tác giả: Daniel Esparza
Nguồn: Aleteia

Chuyển ngữ: Lm. Giuse Phan Hoàng Nguyễn, RCJ - Dòng Tông Đồ Ơn Gọi