Nữ tu Yvonne Reungoat: “Giám mục lý tưởng không tồn tại”

Nữ tu Salêdiêng Yvonne Reungoat, người Pháp là một trong ba phụ nữ đầu tiên được bổ nhiệm vào bộ Giám mục. Nữ tu không có một ý tưởng nào trong đầu khi nghe tin Đức Phanxicô bổ nhiệm: “Tin tức ập đến với tôi khi tôi đang ở trụ sở của Hiệp hội các Bề trên Chính của Ý (USMI), một tổ chức do chính sơ điều khiển, sơ đứng đầu Dòng Nữ tử Đức Mẹ Hộ trì (Salêdiêng) cho đến tháng 10 năm 2021.

Theo sơ, các đặc điểm mà một mục tử tốt cần có là: “Giám mục không chỉ là người ra lệnh và người khác phải vâng lời, nhưng còn phải biết đưa mọi người lại với nhau và để mình bị chất vấn.”

Việc bổ nhiệm này có ý nghĩa gì với sơ?

Sơ Yvonne Reungoat: Đức Phanxicô có ý định bổ nhiệm hai nữ tu, và theo tôi đó là một tin tốt. Tôi nghĩ ngài chuẩn bị địa bàn và sẽ sớm trở nên có hiệu quả, dù không một giây nào tôi nghĩ tôi sẽ là một trong những phụ nữ này. Khi tin tức được loan ra, tôi bắt đầu nhận  tin nhắn chúc mừng, vì thế tôi tìm tin tức và tôi thấy. Đó là một ngạc nhiên rất lớn, vì đã có quyết định nêu tên ba phụ nữ, trong trường hợp của tôi, tôi nghĩ như vậy là kết thúc phần công khai tuyên bố.

Ngoài sự ngạc nhiên, tôi cảm nhận một lòng biết ơn lớn lao với giáo hoàng vì sự tin tưởng không chỉ với tôi, mà còn với Viện, với Đời sống thánh hiến và với phụ nữ. Tôi có trách nhiệm, nhưng tôi không biết chính xác nhiệm vụ mới này gồm những gì, dù tôi nghi ngờ đó sẽ là sự hợp tác trực tiếp với bộ để nghiên cứu các báo cáo bổ nhiệm và phân định các đề xuất. Điều này làm cho tôi cảm thấy có một trách nhiệm hoàn toàn mới.

Sau tin tức bổ nhiệm, đã có ai ở Vatican liên lạc với sơ để giải thích công việc của sơ sẽ là gì không?

Tôi chưa nói chuyện với ai ở Vatican. Tôi không biết mình có nên làm không. Tôi chưa nói chuyện với Đức Phanxicô nhưng tôi đã gởi cho ngài một bức thư cám ơn vì lòng tin tưởng và sẵn sàng của ngài.

Trực giác

Vì sao phụ nữ lại quan trọng trong việc tham gia chọn các giám mục như vậy?

Sự hiện diện của phụ nữ trong bộ mà cho đến nay chỉ có các hồng y và giám mục, cho phép chúng ta có một tầm nhìn chung và một nhạy cảm bổ sung. Tôi không nói đàn ông có cái nhạy cảm này và đàn bà có cái nhạy cảm kia, vì mỗi người đều có những điểm nhạy cảm chúng ta có thể tìm thấy, nhưng chúng là những quan điểm bổ sung cho nhau, vì hoàn cảnh của phụ nữ trong cuộc sống, một phần tiếp xúc trực tiếp với địa bàn, gần gũi với thực tế và đa số trường hợp là với mọi người. Chúng tôi có một kiến thức bắt đầu từ thực tế. Kinh nghiệm cũng là kinh nghiệm lắng nghe và đối thoại với thực tế này.

Có phải là mang đến một không gian cho sự nhạy cảm của phụ nữ không?

Sự nhạy cảm của phụ nữ bắt đầu từ trực giác, từ chú ý để đi xa hơn một chút và đi sâu vào thực tế. Yếu tố quan trọng là tính bổ sung. Thực tế là có các ông các bà có một tầm nhìn bổ sung để cố gắng đến gần với thực tế, một thực tế rất phức tạp. Chắc chắn là không dễ biết được những thực tế này khi bổ nhiệm các giám mục từ các vùng khác nhau trên thế giới, nghiên cứu và phân định qua các hồ sơ do các sứ thần cung cấp.

Tôi nghĩ như vậy, vì tôi chưa bao giờ tham dự vào cuộc tham vấn của các giám mục. Tôi xem khía cạnh này như một khía cạnh bổ sung trong tầm nhìn quan trọng để đáp ứng với các thách thức đặt ra cho ngày nay. Trong Giáo Hội có một số lượng đáng kể phụ nữ, nhưng chúng ta thấy ở một số nơi, chúng ta đang mất những phụ nữ trẻ, những người giữ một phần quan trọng trong đời sống Giáo hội qua vai trò của họ trong giáo dục và nhiều lãnh vực khác. Việc họ thấy phụ nữ được thể hiện ở mức độ phản ánh cao nhất trong Giáo hội có thể làm cho họ cảm thấy mình được tham gia nhiều hơn.

Một bước đi tới

Các nhà báo chúng tôi rất thích dùng thuật ngữ “lịch sử”. Việc bổ nhiệm sơ có thể là một cử chỉ như trình diễn không?

Trong mọi trường hợp, đây là một bước tiến. Nhưng sự thay đổi không tự động xảy ra, nó phụ thuộc vào cách những người có liên quan phản ứng. Họ phải ưu tiên cho con đường có thể đi xa hơn. Có phụ nữ ở vị trí này không có nghĩa là tình hình sẽ tự động thay đổi. Một mở đầu hỗ tương là cần thiết.

Nhưng con đường mở ra là cùng đi với nhau. Phải cho phụ nữ vị trí của họ, nhưng cũng phải đảm nhận vị trí của mình, đôi khi chúng ta đi lui vì nghĩ rằng chúng ta không ở tầm cao hoặc việc này không tùy thuộc chúng ta. Chúng ta cũng phải có can đảm và đơn giản là chính mình để bước vào con đường đang rộng mở.

Và làm thế nào để phụ nữ khẳng định được vị trí của mình dù có những lời chỉ trích?

Chúng ta phải bước vào quan hệ theo kiểu nữ tính. Không nhất thiết phải đứng lên, không nên áp đặt bản thân nhưng tìm tìm những kẽ hở đang tồn tại. Điều này đòi hỏi một chút tâm lý, trực giác, tôn trọng người khác và cả chủ động. Chúng ta đừng ngại đề xuất và yêu cầu, ngay cả khi có những lúc chúng ta không được chấp nhận. Bạn có thể nhận được câu trả lời ‘không’ lần đầu tiên và câu trả lời ‘có’ lần thứ hai.

Sợ trách nhiệm

Theo sơ, ‘chân dung người máy’ lý tưởng của một giám mục là gì?

Giám mục lý tưởng không tồn tại. Trước hết, họ phải là mục tử gần với những người được giao cho họ, họ phải biết cách thu hút các linh mục, giáo dân và tu sĩ, những người thuộc các thế hệ khác nhau. Con đường hiệp hành giúp chúng ta sống tiến trình này, nó phải là cách thức thông thường để thúc đẩy Giáo hội làm thuận lợi cho việc hợp tác.

Hồng y Ouellet đã nói trên tạp chí này, có “30% người được chọn làm giám mục từ chối được bổ nhiệm.” Sơ giải thích như thế nào về tình trạng này?

Một mặt, họ có thể thấy khó khăn khi nhận trách nhiệm làm giám mục của một giáo phận nào đó với tất cả niềm vui, thử thách và chống đối mà giáo phận đó kéo theo. Đó là lý do tại sao tôi nghĩ, để trở thành giám mục phải có khả năng lắng nghe, cả những người có cùng ý tưởng và những người phản đối. Điều này không hề dễ dàng. Chỉ cần nghĩ đến vấn đề lạm dụng, đã đánh dấu đời sống Giáo hội ở nhiều nơi trên thế giới trong những năm gần đây.

Có thể đáng sợ khi chịu trách nhiệm trong bối cảnh này. Điều tương tự cũng xảy ra với đường lối mục vụ mà giáo hoàng dựa trên sự phân định với mọi người và phải tính đến các tình huống khác nhau. Khi có một đường hướng rõ ràng hơn, bạn có thể dễ dàng tìm đường hơn.

Giuse Nguyễn Tùng Lâm dịch(phanxico.vn)